Protestantyzm a katolicyzm

[Piter]

Księże Marku,
liczba sakramentów nie jest dla Reformacji czymś istotnym, jest raczej adiaforą, kwestia tradycji koscielnych oraz sprawą jak zdefiniujemy samo pojęcie sakramentu.
W kwesti definiowania sakramentu Reformatorzy nie wymyśli tu nic nowego, ani spejalnie nie poświęcali wiele uwagi, z dwunastowiecznych dyskusji na pojęcie sakramentu wywarł chyba na Reformatorów największy wpływ autor Summa sententiarum, ze swoim trójczłonowym podziałem na res, dicta i facta. Zasadniczo jednak sprzeciwiali się jurydycznemu sakramentalizmowi średniowiecznej teologii. Kalwin idzie za Augustynem definiujac sakrament jako "widzialny symbol niewidzialnej łaski" (Institutio, 4.14.1) dodając, że sam fizyczny element nie jest jeszcze sakramentem - musi mu towarzyszyć słowo (4.14.4). Sakrament byłby według niego widzialnym elementem złączonym ze Słowem. Podobnie więc jak dla Augustyna istotnym było to, że mają charakter zewnetrznego symbolu Bożej łaski. Także dla Lutra sakrament jest przede wszystkim widzialnym Słowem. Tak dla Lutra jak i Kalwina sakramenty są środkami łaski Bożej (widzialny symbol niewidzialnej łaski), przy czym pojęcie symbolu trzeba rozumieć jako przeciwieństwo znaku: symbol (w opozycji do znaku) nie tylko wskazuje na rzeczywistość większą od siebie, lecz także w niej uczestniczy. Utrzymujesz, że chleb jest symbolem. My też tak uważamy. Zaprzeczasz jednak, że przez to udzielane jest nam prawdziwe Ciało Chrystusa. Pusty symbol nie może pochodzić od Boga, ponieważ udziela to, co przedstawia. Poprawne jest stwierdzenie, że tylko Bóg działa w Wieczerzy, ale czyni to przez pośrednictwo sakramentów- pisał Kalwin w liście do Bullingera odnośnie Wieczerzy. Spośród wielu czynności sakramentalnych Reformacja (zwłaszcza szwajcarska) podkreśla szczególnie dwa, jako sakramenty w sensie ścisłym: chrzest i Eucharystię, jako mające za sobą bezposrednie polecenie Chrystusa i związaną z nimi obietnicę zbawienia.
Istotą sprawowania sakramentu jest zawsze Słowo, fizyczny element (gest i materialny przedmiot) jest zawsze drugorzędny, w tym sensie iż Słowo na podstawie obietnicy i mocy Chrystusowego polecenia sprawia w człowieku to, na co wskazuje, czyli łaskę Bożą. Doxiekanie sposobu w jaki łaska jest obecna, złączona czy odnosi się do sakramentu (jako materialnego gestu i przedmiotu) nie jest istotą sakrametu, sakrament jako symbol Bożego działania względem człowieka pzostaje w swej istocie tajemicą - mysterium.
Jesli mówimy o "skuteczności" sakramentu, o tym że sprawia to, co oznacza, a wiec łaskę Bożą, to nie w sensie takim, iż miałby jako taki kierować Bożą wolą łaski, ktora bez niego mialaby nie istnieć, lecz w tym znaczeniu, ze przez sakrament Boża wola łaski przejawia sie w historii i staje się w tej historii nieodwracalna, zgodnie z inkarnacyjnym charakterem zbawienia i łaski. Luter powoływał się na wydarzenie wcielenia Syna Bożego argumentując, że tak jak Słowo stało się Ciałem tak i wiara człowieka potrzebuje objektywnej, Bożej rzeczywistości. Kalwin szczególnie podkreśla pneumatologiczny aspekt odwołujac się do działania Ducha św. w inkarnacji Syna Bożego.

Nie wiem na ile to wyjasnia wątpliości, ale tak w skrocie.

Troche tekstów, przytaczam fragmenty, ale trzeba je widzieć w kotekście całości. Konfesja Augsbusrka i Apologia Koonfesji Augsburskiej stanowią część ksiąg wyznaniowych Kościołów tradycji luterańskiej, do Katechizmu heidelberskiego odwołują się w większosci Kościoły reformowane. Konkordia leuenberska (1973 r.) jest doktrynalną postawą wspólnoty ołtarza i ambony Kościołow protestanckich w Europie. Daję także fragment ze wspólnej deklaracji Kościołow luterańskich z ŚFL i kanonicznych Kosciołow Prawosławnych, w której sprawa liczby sakramentów jest poruszana. W oficjalym dialogu Kościołow reformacji z Kościołem rzymskokatolickim sprawa liczby sakramentów nie była chyba nigdy poruszana jako kontrowersyjna, nie było to chyba przedmiotem agendy.



CA V O SŁUŻBIE KOŚCIOŁA

Abyśmy tej wiary (o przyjeciu do łaski i odpuszczeniu grzechów - przyp. mój) dostąpili, ustanowiona jest służba nauczania Ewangelii i udzielania sakramentów. Albowiem przez Słowa i sakramenty, jak gdyby przez środki, udzielany jest Duch Święty, wzniecający wiarę, gdzie i kiedy Bóg zechce, w tych, co słuchają Ewangelii. ..... Kościoły nasze potępiają anabaptystów i innych, którzy sądzą, że Duch Święty zstępuje na ludzi bez zewnętrznego słowa, przez własne ich przygotowania i uczynki.

CA VII O KOŚCIELE
.....Kościół zaś jest zgromadzeniem świętych, w którym się wiernie naucza Ewangelii i należycie udziela sakramentów. Dla prawdziwej tedy jedności Kościoła wystarczy zgodność w nauce Ewangelii i udzielaniu sakramentów....

CA VIII CZYM JEST KOŚCiÓŁ
.....Sakramenty zaś i Słowo są skuteczne ze względu na ustanowienie i nakaz Chrystusowy, choćby ich niegodni udzielali. Kościoły nasze potępiają donatystów i im podobnych, którzy przeczyli temu, że niegodni mogą pełnić służbę w Kościele, i sądzili, że służba niegodnych jest nieużyteczna i nieskuteczna.


CA XIII. O PRZYJMOWANIU SAKRAMENTÓW
Kościoły nasze uczą, że sakramenty są ustanowione nie tylko znakami rozpoznawczymi wśród ludzi, lecz raczej znakami i świadectwami woli Bożej wobec nas, aby pokrzepiały i utwierdzały wiarę tych, co przystępują do sakramentów.


Apologia XIII, 2
Lecz tutaj każą nam uznać liczbę siedmiu sakramentów. .... Uważamy też, że niewielkie ma to znaczenie, chociaż niektórzy w celu nauczania inną podają ich liczbę, byleby tylko utrzymali i zachowali prawidłowo sprawy przekazane przez Pismo św.


Katechizm Heidelberski

65. Skąd się bierze taka wiara, dzięki której należymy do Chrystusa i korzystamy
ze wszystkich Jego dobrodziejstw?
Budzi ją w naszych sercach Duch Święty przez głoszenie Ewangelii Świętej i potwierdza przez przyjmowanie sakramentów.


66. Co to są sakramenty?
Są to widzialne, święte znaki i rękojmie ustanowione przez Boga, który za ich pomocą pozwala nam lepiej rozumieć obietnicę Ewangelii i zarazem przypieczętowuje ją w nas. To znaczy, że ze względu na jedną ofiarę, jaką Jezus złożył na krzyżu, Bóg w łasce swojej odpuszcza nam grzechy i daje życie wieczne.

67. Czy zarówno słowo, jak i sakramenty mają ten sam cel, którym jest nasza
wiara w ofiarę krzyżową Chrystusa jako jedyną podstawę zbawienia?
Bez wątpienia tak. Duch Święty uczy bowiem w Ewangelii i potwierdza świętymi sakramentami, że nasze zbawienie zależy wyłącznie od ofiary Chrystusa, poniesionej za nas na krzyżu.

68. Ile sakramentów ustanowił Jezus Chrystus w Nowym Testamencie?
Dwa. Chrzest i Wieczerzę Pańską (Komunię Świętą).

LA 13:

13. Podstawę świadectwa o Ewangelii stanowi świadectwo apostołów i proroków zawarte w Piśmie Świętym Starego i Nowego Testamentu. Zadaniem Kościoła jest rozpowszechnianie tej Ewangelii za pośrednictwem słowa głoszonego w kazaniu i przez duszpasterstwo indywidualne, a także przez Chrzest i Wieczerzę Pańską. W zwiastowaniu, Chrzcie i Wieczerzy Pańskiej Jezus Chrystus jest obecny przez Ducha Świętego. W taki sposób usprawiedliwienie w Chrystusie staje się udziałem ludzi, w taki sposób Pan gromadzi swój lud. W tym celu posługuje się zarówno różnymi urzędami i służbami w Kościele, jak też świadectwem wszystkich członków swojej wspólnoty.

Tajemnica (Misterium) Koscioła - Mysteria/sakramenty jako środki zbawienia, Oslo 2002, Wspólna Deklaracja Kościołow luterańskich (ŚFL) i kanonicznych Kościołow Prawosławnych:

5. ....Luteranie nie przywiązują wagi do konkretnej liczby sakramentów, lecz zasadniczo stosuja nieco bardziej (niż prawosławni - przyp. mój) restrykcyjne pojęcie sakramentów stwierdzając, iż wśród wielu rytualnych czynności wspomnianych w Piśmie św. tylko dwa - chrzest i Eucharystia czyli Wieczerza Pańska - zawiera tak polecenie Chrystusa ("czyńcie to") jak i towarzyszącą im obietnicę zbawienia. Równocześnie w luteranskiej teologii znajdujemy elementy, ktore rozciagają pojęcie sakramentu poza chrzest i Eucharystię, tak jak, przykładowo zarówno spowiedź jak i ordynacja moga być nazywane sakramentami (zob. Apologia XIII)....