Co wolno w Szabat?

Sivis Amariama · 23-05-2008 03:25

Jest to autentyczna wiadomość od krakowskiego rabina, podaję jako ciekawostkę.
Jako temat dyskusji proponuję poniższe punkty, lub jeśli ktoś zna, może dodać inne (o ile są pewne).

--------------------

BH

Gotowanie podczas Szabatu, używanie „blachy", co robić z filiżanką kawy lub herbaty i inne sprawy – pytania, które mi zadawano tu w Krakowie i inne, które dodałem, a są związane z tematem – oraz odpowiedzi na nie.

1. Czy można włożyć torebkę herbaty ekspresowej do gorącej wody? – Tak, ale tylko jeśli jest to kli szliszi (trzecie naczynie).

2. Jeśli torebka była używana wcześniej, przed Szabatem, czy mogę jej użyć podczas Szabatu? – Tak.

3. Czy można położyć zamrożoną chałkę albo zamrożony chleb na czajniku z gorącą wodą lub na „blasze"? - Można (przed Pesach nie zapomnij zrobić blasze oczyszczenia przez hagala!)

4. Czy można ogrzewać puree na blasze? – Można, (puree jest uważane za „suche" jedzenie).

5. Podniosłam/em przykrywkę znad czulentu, żeby zobaczyć czy jest już gotowy. Czy można z powrotem go przykryć? – Zależy: jeżeli czulent jest już gotowy – można go przykryć, jeżeli jeszcze nie jest gotowy – nie można.

6. Czy można nalewać gorącą wodę z czajnika do mokrej szklanki? - Lepiej nie. Trzeba ją otrząsnąć z wody, ale nie trzeba osuszać ścierką.

7. Jak powinno się przygotować szklankę kawy w Szabat? Są dwie możliwości: 1) Jeden: osuszyć kubek. Nalać gorącą wodę. A potem dodać cukru, kawy rozpuszczalnej i mleka (jeśli lubisz). 2) Wsypać kawę i cukier do szklanki. Nalać wody do innej szklanki. Przelać wodę z drugiej szklanki do tej pierwszej.

8. Czy można zrobić kawę z kawy mielonej? – Tylko korzystając z trzeciego naczynia, czyli: nalać gorącej wody do szklanki, przelać wodę z tej szklanki do innej i wtedy dodać kawy (nie rób tego, jeśli woda już jest zimna, bo będziesz pić zimną wodę zabrudzoną mieloną kawą).

9. Jak powinienem/powinnam przygotować kubek herbaty w Szabat? – Najlepiej jest przygotować esencję (koncentrat herbaty), postawić ją na czajnik. Wówczas esencja jest nieco ogrzana. Bierze się kubek (trzeba go osuszyć), najpierw nalewa się esencję, potem gorącą wodę (i cukier i/lub mleko, jeśli lubisz). Jeśli masz esencję, ale nie jest gorąca, osuszasz kubek, nalewasz gorącej wody, a potem dodajesz esencji. Jeśli w ogóle nie masz esencji i chcesz użyć torebki z herbatą ekspresową – osusz kubek, nalej gorącej wody, przelej ją do innego, pustego kubka i wtedy zanurz torebkę herbaty. (Jeśli jesteś Sefardyjczykiem, możesz zanurzyć torebkę herbaty bezpośrednio w pierwszym kubku wody, ale wtedy musisz się zachowywać jak prawdziwy Sefardyjczyk i budzić się przez 30 dni przed Rosz haSzana aby mówić Slichot...).

10. Czy mogę do herbaty dodać słodzik? Tak. (Zazwyczaj słodzik przechodzi proces gotowania podczas produkcji).

11. Garnek jest na blasze, czy można go przykryć w Szabat? – Jeśli był przykryty na początku Szabatu – możesz dodać kolejne przykrycie (np. ręcznik albo koc). Jeśli jednak już podczas Szabatu był odkryty, nie ma szans, żeby go z powrotem przykryć.

12. Woda w czajniku nie jest wystarczająco gorąca. Czy mogę okryć czajnik ręcznikiem? – Tak, ale nie można go okrywać ze wszystkich stron. Musi pozostać jakieś odkryte miejsce.

13. Termos. Czy mogę nalać wody z termosu bezpośrednio do szklanki, w której już znajduje się torebka herbaty bądź kawa? Tak, termos uważa się za kli szeni (drugie naczynie).

14. Garnek z czulentem jest na blasze. Czy mogę go stamtąd zdjąć, zamieszać i z powrotem postawić na blasze? – Nie, nie możesz (nasz drogi Remu tego zabronił).

15. Czy mogę wyjąć jedzenie z garnka, który stoi na blasze? – Tylko wtedy, gdy zdejmiesz garnek z blachy, wyjmiesz sobie jedzenie i postawisz garnek z powrotem na blasze. Ale do tej sytuacji odnoszą się różne inne obwarowania. Patrz niżej.

16. Czy można włożyć wodę do zamrażarki i zamrozić ją na kostki lodu? – Można.

17. Czy można wrzucić kostki lodu do wody w szklance? – Można.

18. Czy można wrzucić kostki lodu do szklanki, która jest pusta? – Nie wolno (Remu).

19. Butelka z zamrożoną wodą. Czy można ją wyjąć z zamrażarki i zostawić, aby lód się roztopił? – Nie wolno. Ale możesz pod warunkiem, że masz gościa albo jest to bardzo pilnie potrzebne. Ten problem nie dotyczy wódki, ponieważ nigdy w całości nie da się jej zamrozić.

20. Jestem dziwnym człowiekiem i lubię ciepłą p'tchę (galaretkę z udźca cielęcego, typowe aszkenazyjskie danie, „gale" w jidysz) albo sos z gefilte fisz – czy mogę odgrzać to na blasze, żeby się rozpuściło? – Nie wolno (Remu).

21. Nie mam blachy. Czy mogę położyć garnek z jedzeniem na ogień palący się na kuchence? – Jeśli ogień jest zakryty a jedzenie w garnku już jest ugotowane, wówczas można. Jeśli jest niedogotowane – nie wolno. W każdym razie po zdjęciu garnka z jedzeniem z ognia nie można ponownie postawić go na ogniu. Jeśli chcesz odstawić go tak, by jedzenie było gorące, ogień musi być zakryty. To samo dotyczy elektrycznej płyty kuchennej.

22. Czy mogę wziąć kotlety lub sznycle z lodówki i położyć je na blasze? – Tak. Jest to jedzenie „suche".

23. Czy mogę wziąć zupę lub sos z lodówki i postawić na blasze? Nie. Jest to jedzenie w płynie.

24. Czy mogę wziąć mięso, kurczaka lub rybę z lodówki i położyć na blasze? Jest tam jakiś sos, ale nie jest główną częścią dania – Tak. Możesz. Nadal zalicza się to do jedzenia „suchego".

25. Czy mogę położyć suche jedzenie bezpośrednio na blasze? – Tak. (Ale niektórzy rabini mówią, że najpierw należy na blasze położyć patelnię lub talerz, lub niski garnek dnem do góry i dopiero na to możesz położyć jedzenie).

26. Sos lub zupa, którą chcę postawić na blasze, była w lodówce i ścięła się na ciało stałe (galaretkę etc.). Czy mogę położyć takie jedzenie na blasze w szabatowy poranek aby je podgrzać? Czy jest to jedzenie w płynie, czy też jedzenie „suche"? Jeśli je odgrzeję, znów będzie w stanie płynnym. – Nie, nie możesz. Jest to jedzenie „suche", ale mimo tego nie możesz tego zrobić, ponieważ jest ono uznawane za nolad, „narodzone", czyli zupełnie nowe danie. Remu zabronił tego. (Ale jeśli wyemigrujesz do Maroko, tamtejsi rabini na to zezwalają).

27. Wziąłem/wzięłam jedzenie z lodówki. Chcę je podać w temperaturze pokojowej, żeby nie było takie zimne. Czy mogę je położyć na blasze na 10 minut i w chwilę później zdjąć je z blachy zanim stanie się gorące? – Nie. Nie możesz. Możesz je położyć przy blasze, gdzie nigdy nie będzie niebezpieczeństwa, że stanie się gorące, nawet jeśli zostawisz je tam na dłuższy czas.

28. W garnku z „suchym" jedzeniem są krople wody, które pochodzą ze skroplonej pary. Czy mogę taki garnek postawić na blasze? – Tak, nie ma żadnego problemu, te krople są zupełnie nieistotne.

29. Jesteśmy nowoczesną rodziną. Mamy telewizję LCD i blachę z termostatem. Czy mogę jej używać w Szabat? – Tak, możesz, ale nie dotykaj guzików i nic nie przełączaj podczas Szabatu (niektórzy wręcz twierdzą, że trzeba zakryć guziki).

30. Czy mogę używać piekarnika, aby utrzymać jedzenie w cieple? – w Izraelu mamy piekarniki ze specjalną opcją "Szabat", która wyłącza termostat i w ten sposób jest mniej problemów. Tutaj, w Polsce piekarnik zawsze ma włączony termostat, a zatem… jeśli jedzenie jest wcześniej ugotowane, możesz je włożyć do piekarnika, ale jeśli je wyjmujesz, nie możesz go włożyć z powrotem i zamknąć drzwiczek od piekarnika.

31. Czy mogę położyć nieugotowane jedzenie na blachę, aby się ugotowało podczas Szabatu? – Generalnie możesz, ale lepiej jest ugotować jedzenie przed Szabatem. Więcej szczegółów: jeśli używamy ognia, który jest przykryty blachą, można tam położyć nieugotowane jedzenie. Jeśli używamy elektrycznej blachy, nie kładziemy na niej nie ugotowanego jedzenia. Jeśli minie 1/3 zwykłego czasu gotowania dla danej potrawy, jest to uznawane za gotowanie, ponieważ możesz ją zjeść już w takiej postaci, jeśli naprawdę jesteś głodny.

32. Tak czy siak zasada jest taka – nie ruszaj niczego podczas Szabatu, nie przenoś, nie odkrywaj garnka. Jeśli byłeś na tyle nieostrożny, żeby zdjąć pokrywkę, nie możesz jej z powrotem odłożyć na garnek.

33. Mam blachę z timerem (automatyczny włącznik/wyłącznik elektryczności). W szabatowy poranek blacha jest zimna i wtedy timer znów ją włącza. Czy mogę tam postawić zimną zupę (lub inny płyn), który jest niegotowy? – Nie, jest to zabronione (znowu Remu... jak dobrze być Sefardyjczykiem...)

34. Mam blachę z timerem (automatyczny włącznik/wyłącznik elektryczności). W szabatowy poranek blacha jest zimna i wtedy timer znów ją włącza. Czy mogę tam postawić nieugotowane jedzenie na blachę, aby się ugotowało podczas Szabatu ? – Nie, jest to zabronione. Jest to zabronione nawet wtedy gdy postawisz je na blasze w piątek przed Szabatem, ponieważ jedzenie się gotuje.

35. Zapomniałem/am przygotować ciepłą wodę na Szabat. Czy mogę brać wodę z kranu i postawić ją na blasze? – Nie, nie możesz. Pij ice tea.

36. Zauważyłem/am, że niektórzy ludzie kładą talerz lub niski garnek dnem do góry na blasze i na tym stawiają jedzenie. Czy jest to konieczne? – Nie jest to konieczne. (Niektórzy rabini twierdzą, że musisz zrobić heker (znak rozpoznawczy), że nie gotujesz w Szabat. Ale ja sądzę, że tak czy siak nie da się gotować na blasze, więc nie ma potrzeby robić heker).

37. Czy mogę przenieść garnek z jednej części blachy na drugą? Np. z miejsca, które jest bardziej gorące do chłodniejszego? Ze środka blachy na jej brzeg lub odwrotnie? – Jak wyżej. Jeśli jedzenie jest wcześniej ugotowane, tak. Jeśli nie jest ugotowane, nie możesz.

38. Czy mogę położyć zimne jedzenie na blachę w szabatowy poranek? – Tak, możesz. Ale są dwa podstawowe warunki: jedzenie jest wcześniej ugotowane i jest ciałem stałym, a nie w płynie. (Niektórzy rabini uważają, że powinno się je postawić na odwrócone do góry dnem naczynie położone bezpośrednio na blasze).

39. Chcę zjeść smaczny, ciepły ryż w piątek wieczorem na kolację, a potem na obiad, i na końcu na Seuda szliszit. Czy mogę wziąć trochę ryżu ze środka i zostawić cały garnek na blasze? – Kiedy garnek jest na blasze, nie można nic z niego wybierać.

40. Ale jestem głodny i lubię smaczny, ciepły ryż. – Możesz wziąć garnek z blachy, wziąć z niego jedzenie, a potem z powrotem odłożyć garnek na blachę. Ale bądź ostrożny: 1) jak tylko wybierzesz z garnka jedzenie, odstaw go od razu na blachę, nie czekaj aż ostygnie. 2) Nie stawiaj garnka na podłodze. Możesz go postawić jedynie na stole itp. 3) Cały czas trzymaj go ręką. Jeśli nie możesz (bo np. potrzebujesz obu rąk do wybrania jedzenia) albo przez pomyłkę puściłeś garnek, nie martw się, możesz go nadal odstawić na blachę.

41. Co jest uważane za „lach" (mokre, płynne), czego nie mogę podczas Szabatu wstawić na blachę? – Jeśli główna część dania jest ciałem stałym (np. kurczak w sosie) – w porządku, mogę postawić je na blachę. Jeśli główna część dania jest płynna, nie mogę tego zrobić.

42. Dobra wiadomość. Dzieci grały w piłkę w kuchni i rozłączyły blachę. Czy możemy przenieść garnek na blachę sąsiada? – Jeśli zorientowałeś/aś się wcześnie i garnek nadal jest ciepły, choć nie jest już gorący, możesz postawić go na inną blachę. Jeśli jest zimny – może ci być jedynie przykro i nie pozwalaj dzieciom grać w piłkę w kuchni. Mogą grać w dużym pokoju. (A propos, jeśli jesteś Sefardyjczykiem, jest to bardziej skomplikowane, ale, dzięki B-u, nie jesteśmy).

43. Jeśli wyskoczy korek, czy mogę zawołać goja (dobrego człowieka z nie-żydowskim pochodzeniem), aby podłączył z powrotem elektryczność oraz blachę? – Tak, możesz, ale uważaj na trzy warunki: 1) jest zabronione nakazać lub poprosić, nawet goja, aby sprofanował Szabat (chilul Szabat). Należy mu to jakoś zasugerować, dać taki znak, aby sam zrozumiał jak ma pomóc. 2) Jeśli jedzenie jest jeszcze niegotowe i musi być ugotowane, goj nie pomoże. Wstaw jedzenie z powrotem do lodówki i ugotuj po Szabacie. 3) Zaleca się niejedzenie czegoś, co zostało podgrzane przez goja, chyba że masz wyjątkową sytuację (gości, małe dzieci), wówczas jest to dozwolone.

44. Dlaczego jemy gefilte fisz w Szabat? – Jedzenie w Szabat ryby z ościami jest problematyczne, ponieważ nie można wyjmować ości z ryby, uznawane jest to za borer (wybieranie i odkładanie czegoś, czego się nie lubi – tego nie robi się w Szabat). Wyjściem jest jedzenie ryby bez ości – gefilte fisz. Hurra!!!

45. Brak soli lub pieprzu w zupie. Czy mogę je dodać do garnka? – Nie.

46. Czy mogę je dodać na talerzu – Jeśli jedzenie jest bardzo gorące, nie możesz. Jeśli jest w temperaturze, w której zazwyczaj je jesz – tak.

Jeśli masz jakiekolwiek pytanie, halachiczne lub inne, nie krępuj się wysłać mi (krótkiego) smsa na nr: 0788 XXX XXX. Obiecuję, że odpowiem (jeśli będę znał odpowiedź).

Boaz

------------------------

Polonium · 23-05-2008 12:42

Niesamowite. Tam to dopiero maja zakazow. :shock: Nie polapalbym sie w tym wszystkim.

seven-day's · 23-05-2008 13:12

Krótko mówiąc: zgroza :zmieszany:

Sivis Amariama · 23-05-2008 14:00

a to są tylko zakazy związane z przygotowywaniem posiłków. No, mała część tych zakazów Oczko

***Rachel*** · 23-05-2008 14:14

Zgadzam sie. Jak czytam o kwestii szkolnictwa żydowskiego, za czasów jeszcze zaborów. To mieli nie maly problem, gdyż wprowadzenie umiejetnie reformy oświaty dla Żydów było czymś trudnym. Też należało zwracać uwagę na to do czego zobowiązuje religia - ale tutaj mowa zwlaszcza o ortodoksyjnych Żydach.

Kyllyan · 23-05-2008 16:38

Ale o co konkretnie chodzi? O czym tu dyskutować? Mnie prawo halachiczne nie obowiązuje, więc?
Chodzi o to by sie ponabijać z żydowkiej religii?

***Rachel*** · 23-05-2008 16:40

Kyllyan napisał(a):Chodzi o to by sie ponabijać z żydowkiej religii?

Hmm a kto tutaj się nabija ? Raczej jest przedstawienie jak funkcjonuje aby bardziej zrozumieć.
Fakt, że kwestia dyskusji jest mocno ograniczona, raczej to będzie podawanie pewnych już faktów które są i raczej nie ulegną zmianie.

Sivis Amariama · 23-05-2008 16:42

Nie, skąd.
Chodzi o pokazanie jak u nich patrzy się na niektóre sprawy - poznanie tej religii.
Jako ciekawostka :>

Kyllyan · 23-05-2008 17:00

U nas też niektórzy maja problem, czy w piatek, mozna zjeść chińską zupkę czy nie.

Sivis Amariama · 23-05-2008 17:04

A krupnik na kości ze schaba?

***Rachel*** · 23-05-2008 17:15

Ale nie twórzy parodii. Przecież nie o to chodzi. :rulez:

sofoniasz · 03-12-2008 21:35

Sivis Amariama napisał(a):A krupnik na kości ze schaba?

...zarty żartami ale czy nie mamy OBOWIAZKU danego od BOGA sprawdzac co jemy z WŁASNEGO talerza......jak sprawdzić czy religia w której jestesmy ..jest tą właściwą....przeciez od tego zalezy czy się nie otrujemy... Czy religia prawdziwa ...▪ MIESZA SIĘ DO POLITYKI I UCZESTNICZY W WOJNACH. W czasopiśmie Asiaweek czytamy: „W całej Azji i w innych częściach świata żądni władzy duchowni cynicznie manipulują uczuciami religijnymi ludzi, by osiągnąć własne cele”. W rezultacie, jak dodano, „świat jest bliski obłędu”. Znany amerykański kaznodzieja oświadczył: „Żeby skończyło się zabijanie, trzeba najpierw pozabijać terrorystów”. Co proponuje? „Zlikwidujmy ich wszystkich w imię Pana”. Tymczasem w Piśmie Świętym czytamy: „Jeżeli ktoś twierdzi: ‚Miłuję Boga’, a jednak nienawidzi swego brata, to jest kłamcą” (1 Jana 4:20). Jezus powiedział nawet: „Miłujcie swych nieprzyjaciół” (Mateusza 5:44). Czy znasz takie religie, których wyznawcy biorą udział w wojnach?....PROPAGUJE FAŁSZYWE NAUKI. Większość religii uczy, że człowiek ma niewidzialną duszę, która żyje po śmierci ciała. Duchowni często wykorzystują tę naukę, by wyciągać pieniądze od wiernych, którzy proszą o modlitwy za dusze zmarłych. Biblia natomiast uczy czegoś zupełnie innego: „Dusza, która grzeszy, ta umrze” (Ezechiela 18:4). „Żyjący są świadomi tego, że umrą, lecz umarli nie są świadomi niczego” (Kaznodziei 9:5). Jezus nauczał, że umarli zostaną wskrzeszeni. A przecież gdyby człowiek miał duszę nieśmiertelną, zmartwychwstanie nie byłoby potrzebne (Jana 11:11-25). Czy twoja religia uczy, że dusza jest nieśmiertelna?....TOLERUJE NIEMORALNE POSTĘPOWANIE. W niektórych krajach kościoły udzielają święceń kapłańskich gejom i lesbijkom oraz naciskają na władze, by zezwoliły na legalizowanie związków homoseksualnych. Nawet kościoły, w których oficjalnie potępia się rozwiązłość, osłaniają księży oskarżanych o molestowanie seksualne dzieci. A czego uczy Pismo Święte? Czytamy tam wyraźnie: „Nie dajcie się wprowadzić w błąd. Ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy, ani mężczyźni utrzymywani do celów sprzecznych z naturą, ani mężczyźni kładący się z mężczyznami (...) nie odziedziczą królestwa Bożego” (1 Koryntian 6:9, 10). Czy znasz religie, w których przymyka się oczy na takie niemoralne postępowanie?...zachecam w swoim talerzu nawet palcami wypada "odsunac " trujące kąski.....pozdrawiam ..acha SMACZNEGO !

Sivis Amariama · 03-12-2008 22:16

Czyżbym znów miał do czynienia ze świadkiem Jehowy? Oczko

***Annnika*** · 03-12-2008 23:04

Sądząc po innych wypowiedziach to tak Oczko

Kofeina · 16-12-2010 12:55

Jako postscriptum krótki artykulik o szabacie - Co to jest szabat :wink: