Trójca św. - początki doktryny chrześcijańskiej!.

[Wojtek37]

Drizzt napisał(a):Tak więc samo wymienienie Jezusa, Boga ojca i Ducha nie świadczy o wierze w Trojcę W JEDNYM.

W całym Nowym Testamencie nie ma określenia Trójca Święta. Ale Jezus mówi o Ojcu, Synu i Duchu. A najwcześniejszy zapis tej prawdy znajduje się w Pawłowym życzeniu:

2 Kor 13,13)
łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami wszystkimi”

W tym i innych troiście rytmicznych sformułowaniach nowotestamentowych brak przecież rozwiniętej koncepcji trzech partnerów-osób w Bóstwie, jaka znajdzie się w soborowym wyznaniu wiary Kościoła. Jego doktryna kształtowała się poprzez systematyzowanie odniesień do Boga, o jakich mowa w Nowym Testamencie. Te wyliczeniowe formuły zwać trzeba raczej potrójnymi niż trynitarnymi. Dotyczą bowiem Ojca, Syna i Ducha bez bliższego wyjaśniania istniejących między Nimi relacji.

Wyraźne ich określenie stawało się absolutnie koniecznie, jeśli chciało się związać w spójną całość nowe elementy Objawienia z odziedziczonym po judaizmie monoteizmem.

Niezwykle trudne harmonizowanie tych danych komplikował kontekst pogańskiego politeizmu. Skoro nie do pomyślenia było trzech Bogów, to czy Jego troistość to tylko nazwy tego samego Boga? Praca chrześcijańskiej myśli musiała się mieścić między tymi szrankami.

Prosta katecheza wiary nie musiała tego dociekać. Przygotowywani do chrztu w II w. dowiadywali się tedy (wg relacji św. Ireneusza):

Cytat:„Taki jest zatem porządek reguły naszej wiary: Bóg Ojciec, nie stworzony (...) jeden Bóg, Stworzyciel wszystkich rzeczy, to jest pierwszy punkt naszej wiary. Drugi punkt jest następujący: Słowo Boże, Syn Boży, nasz Pan Jezus Chrystus (...) stał się człowiekiem między ludźmi, widzialnym i dotykalnym, po to by zniszczyć śmierć, proklamować życie i doprowadzić do całkowitego zjednoczenia człowieka z Bogiem. Trzeci punkt to: Duch Święty, przez którego prorocy przepowiadali (...) On na koniec wieków wylał się w nowy sposób na rodzaj ludzki całej ziemi, odradzając człowieka dla Boga”

Cytaty pozabiblijne za: J. Kelly, „Początki doktryny chrześcijańskiej”.


Po tej lekcji wiary przyjmujący chrzest w imię Ojca, Syna i Ducha nie mogli przecież nie pytać: Jeden czy Trzech? I nie wszystkim starczyło za odpowiedź stwierdzenie Klemensa Rzymskiego: „Prawdą jest, że żyje Bóg, żyje Pan Jezus Chrystus i Duch Święty”. O dokonaniach Ojca, Syna i Ducha w dziele stworzenia, odkupienia i uświęcenia przypominały artykuły wiary w jej Symbolu, czyli wyznaniu zwanym Składem Apostolskim. A pytania stawiali i poganie.

Apologeci, dbający o zewnętrzny wizerunek chrześcijaństwa, nie chcąc narażać go na podejrzenia o zachwianie monoteizmu, podkreślali, że Chrystus w swej preegzystencji jest myślą Ojca, która w stworzeniu i objawieniu ujawniła się jako wypowiedź, a więc Słowo, czyli boski Logos. Było to modne wówczas wyrażenie, używane w judaizmie i przez stoików, które znalazło się zresztą już w Prologu Ewangelii Janowej.

Atenagoras z Aten, teolog II w., odpierając zarzut, że jest śmieszne, by Bóg miał syna, podkreślał, iż Syn Boży nie jest podobny do ludzkich dzieci, gdyż Ojciec z Synem stanowią jedność: „Syn jest w Ojcu, a Ojciec w Synu, dzięki jedności i mocy Ducha; zatem Syn Boży jest Rozumem i Słowem Ojca”. Dla Atenagorasa i jemu współczesnych apologetów określenie „Bóg Ojciec” oznaczało Boga-Stwórcę, a nie pierwszą Osobę Trójcy Świętej. W trosce o monoteizm powtarzali, że „Logos jest w istocie jednym z Ojcem, nierozdzielnym od Niego”.

Skupiając się na stosunku Chrystusa do Bóstwa apologeci II w. niewiele mieli do powiedzenia o Duchu Świętym. Wypowiadali się o Nim rzadko i niejasno. Powtarzali głównie katechetyczną naukę i brane z obrzędów chrztu i Eucharystii formuły triady. „Justyn nie wyznaczał Duchowi Świętemu żadnej roli we wcieleniu. Jak inni Ojcowie przednicejscy pojmował Boskiego Ducha” nie jako Ducha Świętego, ale jako Logos dokonujący sam swego wcielenia. Ów Duch Boga uczestniczy w Boskiej naturze, jest jej emanacją, ale ma jeszcze niezupełnie osobowy charakter.

Dla Ireneusza, który podsumował myśl teologiczną II w., Syn i Duch są narzędziami czy formami objawienia się jedynego Boga. Stąd „Boga Słowo i Jego Mądrość, Jego Syn i Jego Duch, są zawsze przy Nim”.

Nie są to jeszcze, jak będzie w teologii ponicejskiej, trzy równe sobie Osoby, lecz – w typowym dla II w. ujęciu – pojedyncza Osoba Ojca, „który jest samym Bóstwem, z Jego umysłem czy rozumem i Jego Mądrością. Motywem tego podejścia do zagadnienia, wspólnym dla wszystkich chrześcijańskich myślicieli tego okresu była ich silna troska o fundamentalną zasadę monoteizmu; ale jej nieuniknionym następstwem było pewne zaciemnienie stanowiska Syna i Ducha jako Osób (żeby użyć języka późniejszej teologii) przed ich zrodzeniem czy ich ujawnieniem się”.

W III w. linii apologetów i Ireneusza trzymali się rzymianin Hipolit i kartagińczyk Tertulian, który jako pierwszy na Zachodzie użył określenia Trójca – Trinitas [na Wschodzie termin ten pojawił się w połowie II w.]. Obaj posługiwali się pojęciem Osób Boskich, które są objawieniem tej samej niepodzielnej mocy. Określenia osoba (persona) nie kojarzono jednak wówczas ze świadomością, lecz z przedstawieniem osobnika, jego wyglądem czy odgrywaną rolą.

Tertulian podkreślał usilnie, że ta objawiona potrójność żadną miarą nie jest sprzeczna z jednością Boga. Porównywał to z jedną, najwyższą władzą cesarską, która może być wykonywana przez kilka równorzędnych organów. Trzy Osoby stanowią jedną rzeczywistość Boską.

Pewnie to i tak Cię nie zadowoli, ale zawsze coś.....